Choroba zwyrodnieniowa kolana (inaczej gonartroza) to znaczny problem społeczny. Epidemiologia mówi o 240 przypadkach choroby zwyrodnieniowej na 100.000 osób.
Wśród jej przyczyn wyróżnia się otyłość, nadmierne obciążenie stawów, przebyte urazy, praca na kolanach, słabość mięśni okołostawowych czy choroby metaboliczne. Rozwojowi zmian zwyrodnieniowych sprzyja zaburzenie osi kończyny dolnej, czyli tzw. nogi “prostowane na beczce” lub w kształcie litery “X”. Czynnikiem ryzyka jest też uprawianie sportu wyczynowego. Choroba zwyrodnieniowa ma podłoże genetyczne i dotyka w większości kobiet, zwłaszcza w podeszłym wieku.
W przebiegu choroby pojawiają się w stawie krepitacje (czyli chrzęszczenia), przeskakiwania oraz ból. dolegliwości nasilają się po drobnym urazie, np. skręcenie na stopniu lub krawężniku. Zmiany powodują narastające problemy z chodzeniem i kucaniem. Kolano traci swoją oś i deformuje się, a na zdjęciach rentgenowskich widoczne stają się zmiany zwyrodnieniowe.
Zdjęcie: Ekstruzja łąkotki
Diagnostyka i obiawy
Podstawą diagnostyki jest badanie lekarskie, badanie ortopedyczne uzupełnione badaniami obrazowymi: prześwietleniem rentgenowskim, rezonansem magnetycznym, a niekiedy tomografią komputerową lub badaniem USG.
Znaczna część pacjentów z wczesnymi zmianami zwyrodnieniowymi, cierpi na ból przyśrodkowej części stawu związany z niestabilną łąkotką przyśrodkową. Opisywane jest to w badaniach obrazowych rezonansu magnetycznego i ultrasonograficznych jako ekstruzja łąkotki. Łąkotka, która wysuwa się ze szczeliny stawowej, czyli ulega ekstruzji, nie spełnia swojej fizjologicznej funkcji. Powoduje dolegliwości bólowe zarówno samej łąkotki, jak i okolicy więzadeł łąkotkowo-piszczelowych, czyli po prostu poniżej stawu kolanowego. Niestabilność i ekstruzję łąkotki należy traktować jako zły prognostyk dla stawu. Im większa ekstruzja - tym gorsze rokowanie odnośnie postępu choroby zwyrodnieniowej.
Często pacjenci, z ekstruzją odczuwają silne dolegliwości bólowe stawu, o charakterze łąkotkowym, pomimo braku uszkodzenia samej łąkotki. Dlatego typowe leczenie artroskopowe na pewno nie przyniesie im poprawy.
Leczenie
U pacjentów z objawami choroby zwyrodnieniowej nadrzędnymi celami są zmniejszenie objawów bólowych oraz zahamowanie postępu choroby.
1. Zasadnicze leczenie składa się z modyfikacji aktywności fizycznej oraz redukcji masy ciała. Ruch w odciążeniu jest zdecydowanie zalecany, zwłaszcza jazda na rowerze potrafi zdecydowanie zmniejszyć dolegliwości. Wczesna profilaktyka otyłości, aktywizacja ruchowa i prowadzenie aktywnego stylu życia są równie istotne.
2. Inne formy terapii działają wspomagająco w leczeniu objawów i każda z nich ma określony cel i konkretny skutek: np.
- ćwiczenia - wpływają na zachowanie ruchu i siły mięśniowej,
- blokady sterydowe - redukują zapalenie, zmniejszają wysięk oraz ból,
- kwas hialuronowy - znosi odczucie sztywności i trzeszczeń stawowych,
- a czynniki wzrostu i komórki macierzyste - stymulują regenerację.
3. W zmianach o charakterze zaburzenia osi kończyny proponowane są pacjentom osteotomie korekcyjne. Dają one dobry efekt przeciwbólowy oraz wydają się hamować powstawanie zmian zwyrodnieniowych na kilka, a nawet kilkanaście lat.
4. U osób z mniejszym zaawansowaniem objawów można stosować leczenie zachowawcze i wykonywać podania autologicznej fibryny bogatopłytkowej, mające na celu wygojenie zmian. Są to podania pod kontrolą USG na zasadzie wizyty ambulatoryjnej. W czasie wyzyty pobierana jest krew pacjenta, przygotowywane są odpowiednie jej frakcje. następnie autologiczna fibryna podawana jest w miejsce powstałych uszkodzeń pod kontrolą usg. podanie autologicznej fibryny bogatopłtykowej oprócz gojenia zmniejsza też dolegliwości bólowe.
5. Przy dużych stopniach ekstruzji wykonuje się zabieg stabilizacji łąkotki, zamiast przewlekłego stosowanie leków przeciwbólowych. Pacjenci cierpiący na ekstruzję łąktotki nierzadko nie mają wogóle zmian zwyrodnieniowych w obrębie chrząstek stawowych! Centralizacja łąkotki, czyli zabieg niewielki ma naprawdę duży potencjał przeciwbólowy, a nawet spowolni postęp zmian zwyrodnieniowych. Wykonuje się go w sposób artroskopowy, z jednym dodatkowym nacięciem okolicy przyśrodkowej stawu na bazie chirurgii jednego dnia.
Zdjęcie: Ekstruzja łąkotki - zmiany po leczeniu operacyjnym
